PAYDAŞ HARİTASI - STAKEHOLDER MAPPING - 

MIDAS Türkiye'de, Tekstil–Hazırgiyim ve Alüminyum imalat sektöründeki KOBİ'lerin dijital dönüşümünü hızlandırmaya adanmış bir Avrupa Dijital İnovasyon Merkezidir. Amacımız, bu işletmelere verimlilik, sürdürülebilirlik ve rekabet gücünü artıran en son teknolojiler ve çözümler sunmaktır. KOBİ'ler, girişimciler ve teknoloji liderleri arasındaki işbirliğini teşvik ederek, hem yeşil hem de dijital dönüşümü destekleyen yenilikçi yaklaşımlarla imalatın geleceğini şekillendirmeyi hedefliyoruz.

Hizmetlerimiz arasında yatırım öncesi testler, beceri geliştirme ve eğitim, ağ oluşturma ve ekosistem geliştirme ile KOBİ'lerin finansmana erişim çabalarını destekleme yer almaktadır.

Proje iş paketlerimizden biride Paydaş Haritası çıkartılmasıdır. Paydaş Haritasının amacı proje paydaşlarının belirlenmesi ve bu paydaşların etki ve çıkar ekseninde gruplandırılmasını içermektedir.

Paydaş Haritası ve Kullanımı

Paydaş haritalama, karmaşık sistemlerde yol bulmak, işbirliğini teşvik etmek ve sürdürülebilir değişimi yönlendirmek için güçlü bir araçtır. De Vicente Lopez ve Matti tarafından geliştirilen Sistem İnovasyonu için Görsel Araç Kutusu, uygulayıcılara paydaşları etkili bir şekilde belirlemek, anlamak ve onlarla etkileşim kurmak için erişilebilir stratejiler sunar.

(Author: Rozela Franco – Principal Investigator (PI) InnovationGUIDE project and Researcher at MCAST)

Paydaş Haritası Nedir?

Paydaşların haritalandırılması görsel bir alıştırma ve analiz aracıdır. Bireysel paydaşlar iki veya üç temel özellik (örneğin; etki ve uzmanlık) açısından derecelendirilir ve ardından farklılıkları görmek ve benzerlik gruplarını veya çatışmalı ilişkileri bulmak için bir grafiğe yerleştirilir.

Paydaş katılımının hangi aşamasında olduğunuza bağlı olarak, farklı özellik kombinasyonları yararlı olacak ve farklı cevaplar verecektir. En sık kullanılan kriterler Etki, Gereklilik veya Aciliyet, Alaka, İlgi, Tutum, Değişime Uyum veya Direnç ve Uzmanlıktır.

Ne zaman kullanılır?

Paydaşlarınızı (en azından çoğunu) belirleyip tanımladıktan sonra, projenize uzun vadeli bir ilişki içinde dahil etmek istediğiniz paydaşları öncelik sırasına koymanız ve her biri için en uygun katılım düzeyini belirlemeniz gerektiğinde. Onları bilgilendirmek mi yoksa proje karar kuruluna aktif olarak katılmaya davet etmek mi gerekiyor?

Neden yararlıdır?

Basit bir grafikle, paydaşların aynı temel kriterlere göre değerlendirildiğinde ve birbirleriyle karşılaştırıldığında nerede durduklarını görebilirsiniz. Aynı zamanda, projenizi rayından çıkarabilecek karmaşık ilişki etkileşimlerini görselleştirmenize yardımcı olur. Böylece, her bir katılımcıyı dahil etmek için doğru stratejiler hakkında daha iyi kararlar verebilirsiniz.

MIDAS projesinin WP4.Paydaş Haritalama ile Tematik Ağlar Görsel Harita Eki kapsamında, inovasyon ekosistemindeki kilit oyuncuları belirlemek ve onlarla etkileşim kurmak için Sistem İnovasyonu için Görsel Araç Kutusu'ndaki Paydaş Haritalama Aracı 5 – Steakholder Mapping'i kullandık. Paydaş haritalama çalışmasını adım adım gerçekleştirme yöntemi aşağıda açıklanmıştır.

 

Paydaş Haritalama Yapılmasının Sebepleri

Paydaş haritalama şunların yapmasına yardımcı olur:

• Sistem içerisindeki kilit aktörleri belirlemek.
• Onların etkilerini, çıkarlarını ve ilişkilerini anlamak.
• Öncelikleri uyumlu hale getirmek ve anlamlı ortaklıklar kurmak.

Sürdürülebilirlik geçişleri tasarlıyor veya inovasyon projeleri uyguluyor olsanız da, paydaş haritalama, faaliyet gösterdiğiniz ortamı anlamak için gerekli olan ilk adımdır.

 

Adım Adım Paydaş Haritalama Hazırlığı

Adım 1. Bağlamı Tanımlanması
Projemizin kapsamının netleştirilmesi için aşağıdaki veriler göz önünde bulundurulmuştur:

• Haritalama çalışmasının amacı nedir?
• Hangi sonuçları hedefliyorsunuz?
• Hangi belirli sistemi veya sorunu ele alıyorsunuz?
• Avrupa'da dijitalleşmeyi destekleyen kilit aktörler kimlerdir?
• Yeni işbirlikleri için kapasite oluşturmada hangi rolleri oynuyorlar?

 

Adım 2. Paydaşlar Belirlenmesi
Projemize dahil olan veya projemizden etkilenen tüm bireyleri, kuruluşları veya gruplar listelenmiştir. MIDAS projesinde, aşağıdaki gibi paydaşları belirledik:

• Politika yapıcılar – çeşitli bakanlıklar
• Politika uygulayıcılar – yetkililer, kurumlar
• Sivil toplum grupları – İmalat Sanayii, Tekstil, Makine ve sürdürülebilirlik ile ilgili
• Eğitim ve araştırma sağlayıcıları
• Ulusal ve AB fon sağlayıcıları
• Özel finansman sağlayıcıları
• Kuluçka merkezleri, hızlandırıcılar
• Ticari topluluk, endüstri, şirketler
• Yeşil/döngüsellik sektörlerindeki şirketler
• Dijital dönüşüm şirketleri

Önemli paydaşların gözden kaçmaması için beyin fırtınası ve işbirliği görüşmeleri düzenlenmiştir.

 

Adım 3. Paydaşlarımizi Sınıflandırılması
Görsel Araç Kutusu'nu kullanarak paydaşları proje ile olan alaka düzeylerine göre sınıflandırılmasını gerçekleştirdik. 

Aşağıdaki, MIDAS projesinde kullanılan paydaş haritası verilmekte ve açıklanmaktadır.
Ancak daha önce, haritaları oluşturmak için kullanılan kriterlerin tanımlanması aşağıda berilmiştir.

 

ETKİ (INFLUENCE)
Aktörlerin girişiminizi veya diğer paydaşları etkileme, değiştirme veya yönlendirme yeteneği. Diğer paydaşları veya hatta sürecin kendisini ne kadar etkileyebilirler? Kimleri etkilerler? Yatırımcılar, rakipler, STK'lar, tüketiciler, üreticiler, araştırmacılar... Bu etkinin kaynağı nedir? Otorite, hiyerarşi, kaynaklar, ilişkiler...? Bazı bağlamlarda bu etki, küçük değişiklikler yapıldığında mevcut rejimi etkileme potansiyellerinden kaynaklanabilir.

ZORUNLULUK VEYA ACİLİYET (NECESSITY OR URGENCY)
Bu aktör, projeye olan tutumu veya ilgisi ne olursa olsun, sürece dahil edilmezse süreci rayından çıkarabilecek veya meşruiyetini zedeleyebilecek biri mi?
Sürecin başlatılması konusunda ne kadar aciliyet var? Süreçler ve gereklilikleri paydaş için zamana duyarlı mı?

İLGİLİLİK (RELEVANCE)
Etki ve Zorunluluk bir araya geldiğinde paydaşın İlgililiği ortaya çıkar. Bu, katılım sağlayacak paydaşlar hakkında ilk yaklaşımı verebilir.

İLGİ(INTEREST)
“Paydaş katılım konusunda ne kadar istekli? Paydaşların projeye ilgisi büyük mü, küçük mü? Projenize karşı kayıtsız mı? Katılım, dahil olma, yakınlık ve hatta bağlılık düzeyleri nedir? Bu kategoride, paydaşların zorlukla ilgili beklentileri de yer alır.

TUTUM (ATTITUDE)
“Katılma istekliliklerinden bağımsız olarak, geçiş sürecine karşı tutumları olumlu, olumsuz veya kayıtsız olabilir. Projeyi veya programı destekleyecekler mi? Tarafsız kalacaklar mı? Buna karşı çıkmaları bekleniyor mu?

DEĞİŞİME UYUM VEYA DİRENÇ(ADAPTATION OR RESISTANCE TO CHANGE)
Paydaşlar değişime ne kadar uyum sağlayabilir veya direnç gösterebilir? Süreç boyunca tutumlarını değiştirme olasılıkları nedir? Kilitlenme durumunda, bu tür bir yol bağımlılığına neden olan faktörler nelerdir? Diğer paydaşlardan öğrenme isteklilikleri ve kapasiteleri nedir?

UZMANLIK(EXPERTISE)
Paydaşların, sürece yardımcı olabilecek bilgi, danışmanlık veya uzmanlığa sahip mi? Mevcut sisteme (rejim veya niş olsun) hangi kaynakları sağlıyorlar? Para, bilgi, malzeme, ürün, hizmet…?

 

HARİTA 1. ALAKA HARİTASI
Bu, en basit haritalardan biridir ve harita analizinin başlangıç noktası olarak kullanılmıştır. Yukarıda açıklandığı gibi, alaka, etki ve gereklilik kombinasyonundan oluşan bir kriterdir. Bu nedenle, “düşük:––” ile “yüksek: ++” arasında iki eksen kullanarak bir çeyrek daire çizin ve “Etki”yi X eksenine, “Gereklilik/Aciliyet”i Y eksenine ekleyin. Şimdi, her iki özelliği karşılaştırarak her bir paydaşın nereye düştüğünü tartışmaya başlayın ve bunları çeyrek daireye yerleştirin.

Paydaşları haritalandırdıktan sonra, haritayı analiz etmeniz gerekir. En ilgili aktörler, haritanın sağ üst köşesine en yakın olanlar, hem yüksek etkiye hem de yüksek gerekliliğe sahip olanlardır. Tersine, sol alt köşe en az ilgili aktörleri gösterir. Bu nedenle, resimde görebileceğiniz gibi, farklı derecelerde ilgili olan üç ana alan tanımlanabilir. Kırmızı alana giren aktörler, önem açısından kilit rol oynadıkları kabul edilebilir ve daha ileri analiz veya katılım süreçlerine dahil edilmelidir. Sarı alandaki paydaşlar dikkate alınmalı ve daha derinlemesine analizlere dahil edilecek paydaş listesini zenginleştirmelidir.
Yeşil alana yerleştirilen paydaşlar, onları daha ileri analizlere veya sürecinize dahil etmemeniz gerektiği anlamına gelmez, ancak öncelik listenizde daha aşağıya yerleştirebilirsiniz. Her halükarda, proje süresi boyunca paydaşların önemi değişebileceğini unutmayın, bu nedenle onları her zaman göz önünde bulundurun.

 

HARİTA 2. ALAKA-İLGİ-UZMANLIKLARA GÖRE PAYDAŞ HARİTASI 
Bu, üç aşamalı bir kriter haritasıdır ve bu nedenle Alaka Haritasından biraz daha karmaşıktır. Aslında, aktörleri buna göre sınıflandırabilmek için önce alaka haritasını tamamlamanız gerekecektir. Dikey eksen ilgiyi, yatay eksen ise alaka düzeyini gösteren Alaka/Uzmanlık/İlgi Matrisi'ni çizin.

Alaka Haritasından orta ila yüksek alaka düzeyine sahip aktörleri (kırmızı ve sarı alanlar) seçin ve bunları Uzmanlık/Alaka Matrisi'ni oluşturmak için kullanın. Yeşil alana giren aktörler süreçten çıkarılmamalı, ancak zaman içinde katılımları ve katılım şekilleri hakkında karar vermek için daha ileri analizlere dahil edilmelidir.

Şimdi, resimdeki gibi aktörleri özelliklerinin kombinasyonuna göre yerleştirin. Uzmanlık, farklı grafik boyutlarında matrise dahil edilmiştir. Bir aktörün uzmanlığı ne kadar fazla olursa, grafiğinin boyutu da o kadar büyük olur.
Böylece, üç kriteri kullanarak paydaşları birbirleriyle karşılaştırılabilir.

Örneğin:

• Yüksek alaka düzeyi, yüksek ilgi: Bu paydaşlar kritik müttefiklerdir; onlarla yakın ilişki kurun (Kategori 2)
• Yüksek alaka düzeyi, düşük ilgi: Bu paydaşları bilgilendirin; daha sonra onların desteğine ihtiyaç duyulabilir. (Kategori 4)
• Düşük alaka düzeyi, yüksek ilgi: Onları taban desteği oluşturmak için işe dahil edin. (Kategori 1)
• Düşük alaka düzeyi, düşük ilgi: Onları asgari düzeyde izleyin. (Kategori 3)

HARİTANIN ANALİZİ
Alaka haritasına benzer şekilde, farklı alanlar birbirinden ayrılabilir ve bu alanlara giren aktörlerle benimseyebileceğiniz strateji hakkında bazı fikirler verebilir. Projeye çok az ilgi gösteren veya hiç ilgi göstermeyen, ancak projeyle yüksek derecede alakalı olan aktörlerin ihtiyaçlarını karşılamalısınız, ancak ilgilenmedikleri için daha fazla katılım gerekmez. Tersine, bir aktör projeye yüksek ilgi gösteriyor ancak alaka düzeyi düşükse, bu aktörlerle etkileşim kurmayı düşünmelisiniz. Bu etkileşim aktörlerin alaka düzeyi de yüksekse zorunlu hale gelir.
Yüksek ilgi ve yüksek alaka düzeyinin birleşimi, proje için etkileşim kurmanız gereken kilit aktörleri size gösterecektir. Dördüncü alan, haritanın sol alt tarafında yer alır ve bu alanda alaka düzeyi ve ilgisi düşük aktörler bulunur. Elbette bu aktörleri unutmanız gerekmez, ancak diğerleri kadar önemli değildirler.

Bu ilk analizin ötesinde, bu alandaki uzmanlığın etkisini de değerlendirmelisiniz. Genel olarak, yüksek uzmanlığa sahip aktörler, alaka düzeyleri orta ila yüksek veya ilgileri yüksek olduğu sürece, alaka düzeyine bakılmaksızın sürece dahil edilmelidir. Diğer durumlarda, onları bilgilendirmek veya onlarla iletişim kurmak yeterlidir. Bilgi onların ilgisini çekerse, sürece katılmak isteyebilirler.

DAHA DERİNE İNMEK
Etki alanlarının farklı olmasına bakılmaksızın, ilgi ve çatışma kümeleri matris üzerinde gösterilebilir. Harita üzerinde paydaşlardan bilgi toplayarak, daha belirgin veya ilgili olan ilişkileri belirleyebilir ve bunları da harita üzerinde çizebilirsiniz. Böylece, ilgisi veya alakası olmayan, ancak uzmanlığı olan ve bazı kilit aktörlerle çatışması bulunan bir aktörü sürece dahil etmenin değer olup olmadığını görebilirsiniz. Aynı zamanda, iki küme arasında bağlantı görevi gören bir paydaşı belirleyebiliriz; bu da onu, ilgisi, ilgisi veya hatta uzmanlığı ne olursa olsun, süreç için önemli bir paydaş haline getirir. Başka bir yaklaşım, aktörleri projeye karşı tutumlarına göre ayırmaktır. Bu yeni bilgi katmanı, bazı çatışmaları veya ilgi kümelerinin oluşumunu anlamaya yardımcı olabilir. Her halükarda, strateji tasarım aşaması için haritayı değerli bilgilerle zenginleştirecektir.

 

Adım 4. Veri Toplama ve Düzenleme
Her bir paydaş hakkında ayrıntılı bilgileri toplamak ve sistematik olarak düzenlemek için kullanımı kolay bir şablon oluşturuldu. Bu, hedefli katılımı mümkün kılar, işbirliğini teşvik eder ve en ilgili paydaşların projeye dahil olmasını sağlar.

Paydaşlar aşağıdaki bilgilerle kataloglanmıştır:

Paydaş Grubu: Paydaşın kategorisi veya türü (ör. politika yapıcılar, politika uygulayıcılar, sivil toplum grupları, eğitim ve araştırma, fon sağlayıcılar, genel kamu, ticari topluluk).

Paydaş Kuruluşu: Paydaşın ait olduğu kuruluşun adı.

Kuruluşun Web Sitesi: Paydaşın kuruluşunun resmi web sitesi.

Kuruluş Adresi: Kuruluşun web sitesinde listelenen tam posta adresi.

Merkez (HQ): Kuruluşun merkezinin bulunduğu şehir ve ülke.

Bağlı Olduğu Kurum: Varsa, ana kurum veya bağlı kurum.

İrtibat Kişisi: Kuruluş içindeki birincil irtibat kişisinin tam adı ve e-posta adresi. *Gizlilik düzenlemelerine uyumu sağlamak ve hassas bilgileri korumak için, irtibat kişilerinin adları ve e-posta adresleri gibi belirli ayrıntılar, kamuya açık Excel tablosunda yer almamaktadır.

İlgi/Alaka Dörtgeni: Görsel Araç Kutusu'nun İlgi-Alaka-Uzmanlık Haritası'na dayalı sınıflandırma. Bu alan, paydaşın projeye olan ilgi ve alaka düzeyini belirlemeye yardımcı olur.

Uzmanlık: Projenin hedefleri ile ilgili olarak paydaşın uzmanlık düzeyinin (yüksek, orta, düşük) derecelendirilmesi.

Sektör: MIDAS projesi için, her bir paydaş proje ile ilgili iki ana sektöre ayrılmıştır: İmalat ve Tekstil.

 

Bu araç, paydaşları iki eksenli bir ızgara üzerinde görselleştirmeye yardımcı olur: alaka düzeyi ve ilgi. Dikey eksen ilgiyi, yatay eksen ise alaka düzeyini temsil eder. Uzmanlık, matriste farklı grafik boyutlarında gösterilir. Bir aktörün uzmanlığı ne kadar fazla olursa, grafiğinin boyutu da o kadar büyük olur. Böylece, üç kriteri kullanarak paydaşları birbirleriyle karşılaştırabilirsiniz.